Elke keer als we de basisdag van de Opleiding systemisch werken – Familieopstellingen en Organisatieopstellingen – in Groesbeek geven en er mensen van dichtbij uit de regio Nijmegen, maar ook uit heel Nederland bij ons komen, ontstaat er een levendige deelname van de cursisten omdat elke deelnemer zijn eigen verhaal ergens in herkent. En natuurlijk: ouders zijn niet volmaakt. Iedereen heeft zijn lot en levensverhaal, waardoor er bepaalde keuzes gemaakt worden en dynamieken in families ontstaan, die bij ons als kinderen wonden achterlaten. We leiden coaches en therapeuten op, die mensen in hun persoonlijke processen ondersteunen. En de beste coaches zijn ervaringsdeskundigen, die hun eigen wonden geheeld hebben.
De kennis over familieopstellingen, die de cursisten gierig in zich opzuigen en er kritische vragen over stellen, raakt blijkbaar iedereen ergens. We zijn allemaal kind van onze ouders. We allemaal hebben in ons genogram – de systemische stamboom van onze families- levensverhalen zitten, die erkend willen worden en die tot dynamieken leiden in de generaties daarna. Dat maakt de opleiding natuurlijk voor de meesten zo waardevol. Je krijgt niet alleen een nieuw gereedschap in je tas, je gaat zo ook uitgebreid de interventies beoefenen aan de hand van je eigen casus en de casussen van je medecursisten.
Het systemisch perspectief op klachten biedt inzicht in de nauwe samenhang tussen onze gedragspatronen, ons lot, onze gezondheid en de dynamieken in ons familiesysteem. Het biedt niet alleen verklaringen voor het ontstaan van sommige klachten, maar helpt ook om blokkades in het systeem op te lossen en zo ruimte te creëren voor heling op alle niveaus.
Het begrip transgenerationeel trauma is inmiddels erkend voor overgeërfde wonden, die nakomen in hun leven ervaren, maar die niet te herleiden zijn aan hun eigen leven. Ze zijn wel te koppelen aan hetgeen wat de voorouders meegemaakt hebben. Denk bijvoorbeeld aan verborgen trauma’s, conflicten of onbewuste loyaliteit aan ouders die leiden tot fysieke en emotionele symptomen. Deze onbewuste patronen kunnen zich generaties lang voortzetten tot ze zich uiteindelijk in het lichaam manifesteren.
Volgens Bert Hellinger, de grondlegger van het systemisch denken, is gezondheid het resultaat van leven in harmonie met de “liefde” die het hele familiesysteem verbindt. Als deze harmonie verstoord is, kunnen zich klachten manifesteren. Het herstellen van deze balans door het erkennen en respecteren van alles wat buitengesloten is geweest, zorgt ervoor dat het buitengeslotene zijn rechtmatige plaats terugkrijgt en de huidige generatie de vrijheid krijgt om van deze intergenerationele trauma’s te helen.
Waar mensen zich vaak meteen in herkennen is in de uitleg over de “niet beschikbare ouder”. Ouders die letterlijk of emotioneel afwezig zijn, omdat ze met hun eigen lot, het lot van de voorouders of met het onderdrukken van pijn bezig of behoeftig zijn, nemen hun plek als ouder niet in. Kinderen gaan dan van hun plek af en worden partner of verzorger van hun ouders. De normale ordening wordt verstoord.
De term parentificatie wordt in familieopstellingen gebruikt om een omkering van sociale rollen tussen ouders en hun kind te beschrijven. Parentificatie vindt plaats wanneer het kind zich geroepen of verplicht voelt om de “ouderlijke functie” ten opzichte van één of beide ouders te vervullen. Dit is niet passend voor het kind, overbelast hem en kan zijn verdere ontwikkeling blokkeren. Opvallend veel mensen herkennen zich in dit patroon. En dat betekent, dat er veel ouders hun behoeften en gevoelens op hun kinderen projecteren. Daardoor kan het kind niet zijn normale ontwikkeling in vrijheid doorlopen en ontwikkeld overlevingsstrategieën. Perfectionisme, pleasen, geen behoeften hebben, vluchtgedrag, grote controlebehoefte, geen grenzen kunnen stellen, de slachtofferrol innemen, ongezonde schaamte of schuldgevoelens of onstilbaar verlangen naar goedkeuring zijn gevolgen daarvan, om maar een paar te noemen.
Elke keer weer voelen we ons gezegend mensen te begeleiden in hun professionalisering, maar ook in hun eigen persoonlijke zoektocht naar innerlijke rust en vrijheid. Familieopstellingen maken de onderliggende patronen zichtbaar en geven erkenning aan de oorspronkelijke verstrengelingen in de “orde van de liefde”.
Het uitleggen van het patroon in de opleiding is het begin van de genezing. Je ziet hoe de kwartjes vallen, hoe mensen begrijpen waarom ze zich voelen zoals ze zich voelen. Het meest fijne voor ons als trainers is als we door systemische kennis en interventies erkenning kunnen geven aan wat er heeft gespeeld en mensen daardoor weer hun eigen plek kunnen innemen. Deze ervaring geven de cursisten door aan hun cliënten, die op hun pad komen en waarmee ze de geleerde technieken gaan toepassen. Kortom, de opleiding familieopstellingen zit vol met kennis, die je als coach kunt gebruiken – of je nou een opsteller wordt of niet. Het verandert de basis, waarop je staat als mens.
